Din ve Demokrasi

Spor, kultur, muzik, sanat gibi konulara odaklanmis forum.

Moderator: Staff

Post Reply
Cengiz Akgun
Moderator
Posts: 13009
Joined: Tue Oct 22, 2002 7:47 am
Location: New Jersey /USA

Din ve Demokrasi

Post by Cengiz Akgun »

Aziz Nesin'in dedigi gibi Mustafa Kemal Ataturk'un Ataturk soyadindan dolayi direk Ataturk diye anilmasini icime sindiremez ve Mustafa Kemal demeyi tercih ederdim. Ama yanilmisim. Ismet Inoun'u bile Ataturk'ten bahsederken "Buyuk Ataturk" dedigini cok iyi hatirliyorum. Halbuki neredeyse yasitlar ve bu devleti kurulusunda her ikisninde emegi gecmis. Savasmislar, ic ve dis dusmanlara karsi gogus germisler, canlarini adamislar. Ataturk'un hatiralarinda Inonu'den ismet diye bahsettigi bir gercek. Ismet pasa da pekala ona kendi hatiralarinda ve olumunden sonraki yillarda Mustafa derdi. Herhalde ozel birliktelerinde ona Ataturk demiyordu. Ama Ismet pasa Mustafa Kemal'in yaptiklarindan sonra arkasindan turlu dedikodular cikartilip yipratilacagini bildigi icin ona kendi olumune kadar Buyuk Ataturk dedi. Ismet pasa Ataturk'e olan bunca yakinligina ve silah arkadasligina ragmen boyle demeyi uygun gordugune gore bunu rahatlikla soylerken Aziz Nesin ve bana bok yemek duser. Gerci Aziz Nesin'i de severim ustelik.

Simdi durup dururken bunlar nereden cikti denebilir. Bugun gazetede Van Lisesin'den Hatice kafada turban Meclis'i acan bir konusma yapmis ve ayakta alkislanmis. Nereden nereye. Hakikaten Ataturk buyk adammis. Bu yobazlarin ne boklar yiyeceklerini bildiginden hicbir taviz vermeden bu devrimleri yapmis. Yapmis da ne olmus diyeceksiniz bugunku hale bakarak. Ona kufur edemiyorlar yakinda edecekler ama simdilik hinclarini Ismet inonu'den aliyorlar. Camileri ahir yapmislar. Kavuklu ve cubbelilerin agizlarina sicmislar. Kadini carsaftan kurtarmislar. Insan kiligina girmek gururlarina dokunmus. Hayretler icindeyim. Yapilan butun devrimleri birbir geri dondurme cabasindalar. Gavur Ismet ile Mustafa'nin uydurduklari dinimize serk kostuklari bu seylerden bir an once arinalim sevdasi ve kini ile ellerinden eleni artlarina koymama dertlerindeler.

Bir genc kizin dini vecibedir diye sacini ortmesi bu devirde din elden gitmesin diyenler icin makbul. Halbuki Kuran'i Ingilizcesinde okudugum kadari ile gayet acik. Namgrem yerlerinizi ortun denmis. Ozel olarak sacla basla ilgilenilmemis.

Araplarin hali ortada. Araplar bu tur kadini ortmeyi nerden ogrendiler derseniz kuzenleri Yahudilerden derim gayet rahatlikla. Cunku Brooklyn gibi Yahudilerin Israel'deki sehirlerindeki Yahudi sayisindan cok fazla Yahudi yasar Brooklyn'de. Amerikadaki Yahudi sayisi ise Israel'dekinden fazladir. Brookyn'in ike beldesi vardir ki Yahudi bassehri ilan edilebilir. Birisi Williamsburg'dur oburu ise Boro Park. Bu iki beldede en tutucu Yahudiler yasar. Bunlar Hasidim denilen koktenci bir yol izlerle. eski kitap denilen Tevrata'a gore yasarlar. Halbuki Brooklyn'in oteki bolgelerinde (Brooklyn diyorum ama Long Island, Quence, ve Manhattan'in asagi dogu kismi dedikleri yerlerde de hatiri sayilir bir Yahudi toplumu yasar). Yahudiler bizim Turkiyede pek gormedigimiz gibi uc gruba ayrilmislardir. Hasidim (ya da HasidiK denilenler). Ortodoks, ve Liberal olanlar. Dedigim gibi Hasidic olanlar Manhattan'daki Diamond Distrikt denilen 6. ve 5. caddelerle 42-50 arasi sokaklari ellerinde bulunduranlardir. Ellerinde korkunc bir sermaye olmasina karsilik cok mutevazi bir hayat yasarlar. Brooklyndeki evlerine metro ile gidip gelirler. Genellikle araba bile almazlar. Sirtlarinda uniforma gibi ayni elbise vardir. Sakallari goguslerine kadar uzatirlar. Sakaklarindaki saci kesmezler. Yamaka denilen kucuk bene takmalarina ragmen sokakta baslarinda ayni tip bir sapka olur. Bunlarin karilari ve kizlari ise blug cagindan beri bizim tesettur dedigimiz kiliga burunurler. Asil saclarini kazitirlar ve ne hikmetse peruka takarlar ama sokaa perukanin saci da gozukmez. Bizim turban gibi sikma bas bir ortu ile sikica baslarini baglarlar. yaz kis topuklarina kadar inen bir pardusu ya da paltolari ile dolasirlar disarda. Ayaklarinda koyu renk nylon coraplari yuruken hayal meyal belli olur. Duz ve topuksuz ayakkabi giyerler. Dedigim gibi disarda gorunti budur. Adam koyu renk (siyaha cala bir mavi) takim elbise, bizim mintan dedigimiz bir gomlek giyer. Belinde bizim koylulerin sardigi uclari tel tel olan bir bel sargisi ile sarilidir. Baslarindaki sapkadan kulaklarinin arkasina dolandirdiklari kesmedikleri saclari vardir. Genellikle 5-6 cocuklari olur. Cumartesi gunleri hava guzelse bunlari yolda havrayya giderken ya da donerken gorebilirsiniz. Kadin ve adam onlerinde bir cocuk arabasini itelerler. Yanlarinda uc dort yetiskin cocuk olur. Bunlar havrada da ayni bizim camiler gibi haremlik selamlik otururlar. Hasidim'den icinde de sect'ler vardir. Mesela Babawitz denilen bir sektin basinda bir seyh bulunur. Bunun 7-8 yil pnce oglu evlenmisti. New York'un en unlu otelinde iki uc gun dugun yapildi. kadilar ayri erkekler ayri eglendiler. Bunlarin cocuklari bizim kuran kursu imam hatip okullari gibi erkekleri Rabbi yapmaya calisirlar. Gerisi ise yanlarinda ticarete baslar. Kizlar okutulmaz.

Ortodoks denilen Yahudiler de gelenklerine baglidir ama Hasidim kadar degil. Onlar sapka giymezler. Bu takim elbiseyi giyeni de giymeyenide vardir. Kulaklarini arkasindaki saci kesen ve kesmeyende. Ama Yamaka'yi baslarina giyerler. Bu onlar icin bir semboldur. Kadinlarinin giyimleride de biraz daha tolerans vardir. Modern giyinenleri olur ve baslarini ortmeyebilirler. Ama bunlar Nazi Avrupasindan kacip baslarina gelenlere tepki olarak dinlerine (ki Yahudilik dinden cok bir irk kabul edilir aralarinda) iki elleri ile sarilan ailelerin cocuklaridir. Bugun bilinen Israel'in kuruculari da aralarindan cikmistir. Baslangicta liberal olup dinlerini pek bilmeselerde (elbette hepsi boyledir demiyorum) dini ve geleneklerini siki sikiya ogrenmisler ve uygulamaya baslamislardir. Bunlar Hasidim'in disinda cocuklarina en iyi egitimi vermek icin vaktiyle esek esek gibi calismilardir. Hasidim gibi ellerinde belki zumrut, yakut, ya da diamond endustrisi olmasa bile (ki bu islerede girmilserdir) New Yorkta kumas ve giyim endustrisini ele gecirmislerdir. Bunlarin cocuklari 1960'lardan sonra aldiklari yuksek ogrenim sayesinde kapilarini acan buyuk sirketleri girip yukselmilerdir. Bugun movie, basin, ve wall street'in buyuk bir bolumu bunlardan sorulur. Hasidim gibi suya sabuna dokunmadan ote dunya icin yasamak yerine bugun dunyanin nimetlerinden yararlanmayi gorev edinmislerdir. Bunlar kiz erkek gozetmeden cocuklarini en iyi sekilde okutirlar ama iclerinde liberallere yem olacaklar korkusu vardir. evde devamli Yahudilerin basina gelenlerle cocuklar buyutulduklerinden fire verselerde az verirler. Bana gore Ortodokslar milliyetcilik yuzunden dine ortak bir bag gorup sarilmislardir. Yani asil amaclari din filan degil ulusal bir yahudi birligidir. Bugun Congrede Yahudi kokenli secilmislerin cogunlugu liberal gozukmelerine ragmen ortodoks egitimden gecenlerdir. Ama bunlarin aklinda kongre'ye yamaka takarak gitmek gecmez. Ama Israil'de de yamaka takmadan Knesett'e giden kac milletvekili vardir (belki isci partisi icinde vardir). Israil'in adina istedikleri kadar demeokrasi desinler bir din devleti goruntusunde oldugu ortada. Amerikadaki liberal yahudiler bu rahatligi Israil'de goremeyeceklerini biliyorlar. Bizdeki olanlarda bu yonde bugunlerde.

Gelelim son bolumdeki liberallere. Bunlarin asli Demirperde ulkelerden kacan ve sol goruslu dinle filan alakalari sadece buyuk bayramlarda akillarina gelen Yahudi yazar, cizer, sanatkarlar, ve universite hocalarinin olusturduklari toplululuktur. Gerektiginde Israel'e bile posta koymaya calisan ama gucleri asla politikayi degistirecek gucte olmayan zumrelerdir. Dinin dogmalarini disina cikmislardir. Ortodokslar bunlara hain gozu ile bakarlar. Hasidim icin kendilerinden baska Yahudi olmadigi icin hicbir onem arzetmezler. Bu arada Einstein'da bir ortodoks egitimi ile buyutulmese de ikinci dunya savasinda olanlardan sonra ortodokslarin saflarinda olmustur. Liberaller yamuka filan takmazlar. Boyle taraklarda kadin erkek gozleri yoktur. Hip denilen cicek cocuklari doneminde basi cekenlerde bunlardi. Cogu orta yaslardan itibaren ateistligi benimserler. Soruldugund yAhudiyim deseler bile. Dedigim gibi Yahudilik dinden cok bir koken Yahudiler icin.

Ataturk de hicbir zaman Hasidim gibi bir din dogmasinda bogulmasa da belki dini ulusalciliga giden bir yolda baslarda kullandi ama amaci liberal bir ortam yaratarak bu din kisvesi altinda ummetcilikle diger dinlerden olanlari dislanmasini onlemekti. Ama yassi kafalilari adam edemedi. Adam olacaklarini da sanmam. Hala din tacirligi revacta.
Cengiz Akgun

"Asrın, yeni bir umdesi var, hak kapanındır
Söz haykıranın, mantık ise şarlatanındır.
Geçmez ele bir paye kavuk sallamayınca
Kürsi-i liyakat pezevenk, puşt olanındır.”
N. Tevfik 1940.

Kenan Atak
Posts: 1734
Joined: Mon Jan 10, 2005 9:02 pm

Re: Din ve Demokrasi

Post by Kenan Atak »

Su altaki linke bir bakin once adeta 1940'larin Almanyasi gibi.
http://haber.gazetevatan.com/alevilerin ... 3/1/Gundem

Yanlis anlamayin, gecmisinde Wittgenstein, Heidegger, Karl Jaspers, Goethe, Nietzche gibi buyuk dusunurleri cikartmis ama buna ragmen 1940'lasri yasamis bir ulke ile, gecmisinde tek bir dusunuru olmayan fikir fukarasi, felsefenin yuzunu bile gostermedigi tipik bir orta dogu ulkesi Turkiye'yi karsilastirmiyorum elbet, bu Almanya'nin gecmis kulturune hakaret olur. Ama irkcilikta onlari da astik artik, ustelik basta sanat dusmani bir diktator de var artik o yuzden bu olaylari kaniksamayin.
“You have power over your mind - not outside events. Realize this, and you will find strength.”
― Marcus Aurelius, Meditations

Post Reply