Ozgur Huseyinoglu wrote:Murat Kara wrote:Talat Pasa'nin yerinde olsam ben o durumda ne yapardim?
Sorulari tekrarlamissin madem, ben de senden su soruya ornek cevaplar istesem? Demissin ya hani, kararin muhaliflerinin soylediklerini arastirmak lazim diye. O arastirmayi bana (bize) yaptirmadan, o zamanin sartlari, olanaklari (ya da olanaksizliklari?) icinde, ortaya cikan alternatifler neydi, tehcire gore daha insancil olacak, ama, o bolgedeki toplumlar arasi surtusmeyi frenleyecek, ortadan kaldiracak secenekler neydi, aydinlativer bizi.
Yanlis anlasilmaya, sonu biraz sarkastik (nedir bunun turkcesi?) gibi bitti cumlemin korkarim ama, gercekten de, neler olabilirdi secenekler merak ediyorum. Orda yerlesik Ermenilere hukmeden bir liderleri var miydi mesela? Onunla filan diplomatik yollara gidilebilir miydi? Yoksa, oyle birisiyle anlasilsa bile, ceteler, duzenli olarak karsi topluma zarar vermeye devam edecek miydi?
Sevgili Ozgur, isin sirri olaylari o asamaya getirmemekte. Bu konunun uzmani degilim elbette ancak bazi seyler kendiliginden gorunuyor.
Mesela savasa girmeye hic gerek yoktu diye baslayabiliriz. Neden Enver Pasa'nin (ve dolayisiyla Talat Pasa'nin) savasa ihtiyaci vardi sorusu geliyor o zaman hemem akla.
Bunun bir cok nedeni var: ulke karisiklik icersinde, 1908 devrimi halki kesmemis, vergiler yuksek, millet ac geziyor, turancilar iktidarda (Talat, Enver, Cemal Pasalar).
Bu ortamlarda demokrasi yasayamaz. Diktatorluk elzem hale gelir. Enver Pasa'nin demokrasi diye diye iktidara gelen birisi olarak, yarim yamalak da olsa kurulmus olan demokrasiyi askiya alabilmesi icin savastan daha guzel bir bahane olamaz. Bur nedenlerden birisi.
Baska bir neden Enver Pasa 'turancilik' akinini yaymaya calisanlarin basinda geliyor. Bu akim Anadolu ile tatmin olmayan ve 'Turk'lerin yasadiklari butun topraklardaki turkleri bir devlet yapisi altinda birlestirme hayalindeki bir akim.
Bu acidan bakinca Ermeniler Enver Pasa'nin onunde ciban gibi durmaktalar. Azerbeycan'a bir acilabilse adam oh ne guzel cikacak turanlara gezecek. Ama su allahin cezasi Ermeniler arada durmakta. Enver Pasa iktidara geldiginden beri Ermenilere az eziyet etmedi. Bunu pek soylemezler. Savastan daha guzel bir bahane olmaz tabii onlari oradan kaldirip atmak icin. Al sana bir neden daha.
Tabii bu sahislarin hic biri bunlarin tek basina sorumlusu degil. Bu adamlar bir zumreyi temsil ediyorlardi ve o zumrenin tamami bu politikalara yatirim yaptiklari ve savas ortamini yarattiklari icin ayrica sorumlu. Bugunun Turkiyesinde o zumre hala yasamakta. Yani oyle sanildigi gibi Osmanli orda biz buradayiz deyip isin icinden cikmak cok da kolay degil. O gun bu igrenc projelere yatirim yapmis olanlarin ideolojik torunlari bugun de varliklarini surdurmekteler ve toplumun onemli yerlerinde gorev almaktalar.
"Talat Pasa'nin yerinde olsam ben o durumda ne yapardim?" diye sorarken muzurluk ediyorum sadece. Cunku olay o kisinin yerinde olma olayi degil, ilkelerinin ne durumda oldugu olayi. Talat Pasa sadece o ilkeleri temsil ediyor.
Bu tur ilkelere sahip olmayan bir kisi donup dolanir Talat Pasa'nin dustugu duruma duser. Yani fasist durumuna duser. O nedenle kendimize bakip, Talat Pasa'ya ondan sonra not vermemiz gerekir. Bak ne demis Talat Pasa:
‘Esas itibariyle askeri bir ihtiyat tedbirinden başka bir şey olmayan tehcir, vicdansız ve seciyesiz (karaktersiz) insanların elinde bir facia şeklini almıştır. Maksadım bu hareketlerin çirkinliğini gizlemek değildir.’
Too little, too late! Cani zinciri boynuna takilmis bir kere. Gecmis olsun. Hic bir siyasi motif olmadigini bile dusunsek bir an, durumun vahimligini anlamak icin beyin cerrahi olmaya gerek yok: millet birbirine girmis o bolgede, halklar karsi karsiya getirilmis, ondan sonra ver bir taraftaki adamlarin eline silahi, de ki su halki suradan suraya goturuverin de ve onlarin da intikam almayacaklarini zannet. Adamin cocugu, kardesi, babasi vs katledilmis, belki karisinin, kizinin irzina gecilmis (her iki taraftan da) simdi sen bir tarafin eline silah ver ve bu travma gecirmis insanlarin 'karakterli' davranmalarini bekle. Cocuklar guler.
"Bu kotudur, hangi kosulda olursa olsun kotudur" seklinde bir ilkeye sahip degilsek, iste o zaman boyle bir ilkeye sahip birisi ile sahip olmayan birisinin tartismasi mumkun olmaz. Cunku gelip gelip buraya takilir kaliriz. Biri romantik gorunur, oteki de "ama iste simdi bize karsi kullanacaklar bunu, zaten ezilmis toplumuz daha da ezecekler" filan diye bahanelerin ardina saklanmaya calisir. Milliyetci motifleri araya sokar, vs, vs. Yani mumkun degil uyumlu bir tatisma olmasi bu durumda.
* * *
Alternatifleri sormussun. Cok derin konular bunlar ve alternatifler de ona gore cetrefelli. Ancak su kadarini soyleyebilirm: ABD'nin bugun Irak'ta alternatifi neyse Osmanli'nin Ermenilere karsi alternatifleri de asagi yukari oydu. ABD bugun Irak halkinin basini ezmeyi 'seciyor'. Alternatifi bunu secmemek ve sonuclarina katlanmak. Osmanli da Ermenileri ezmeden savasta yenilseydi, ya da savasa katilmasaydi ve Ermeniler bir ayaklanma ile imparatorluktan kopsalardi bunun sonuclarina katlanacakti.
Belki Kars su anda Ermenilerin elinde olacakti.
Milliyetciler bunu soyleyeni vatan haini ilan ederler. Oysa soyle dusunmek lazim: toprak miktari azaldiginda bu sadece somuruye dayali bir sistemde problem haline gelir. Sistem somuruye dayali olmasa o zaman Kars onun elinde olmus, bunun elinde olmus hic farketmez. Kars halki icin de farketmez, Kars'in komsulari icin de.
Neyse derine inmek gerekiyor bu noktadan sonra ve yeri burasi degil.
